آیه
أُوْلَئِكَ الَّذِينَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ مَا عَمِلُواْ وَنَتَجَاوَزُ عَن سَيِّئَاتِهِمْ فِى أَصْحَابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِى كَانُواْ يُوعَدُونَ
ترجمه
آنانند كسانى كه بهترین آنچه را انجام داده اند، از آنان مى پذیریم و از بدى هایشان در مى گذریم، در حالى كه در زمره بهشتیانند. (این بهشت، همان) وعده راستى است كه همواره به آنان وعده داده مى شدند.
نکتهها
قبولى اعمال داراى مراتبى است:
الف) قبول عادّى. «انما یتقبّل اللّه من المتّقین»(60) خداوند فقط از اهل تقوا مى پذیرد.
ب) قبول نیكو. «تقبّلها ربّها بقبول حسن»(61) خداوند، مریم را به خوبى پذیرفت.
ج) قبول احسن. «نتقبّل عنهم احسن ما عملوا» و در دعا مى خوانیم: خدایا به بهترین نوع از ما قبول كن. «فتقبله منّا باحسن قبولك»(62)
اگر كارهاى انسان مورد قبول حق واقع نشود، حتّى ساختن خانه خدا كعبه هم بى فایده است. هنگامى كه حضرت ابراهیم پایه هاى كعبه را بالا مى برد، به خود و كار خود مباهات نكرد، بلكه گفت: «ربّنا تقبل منّا»(63) خداوندا! از ما پذیرا باش.
اعمال انسان، انواع و اقسامى دارد: واجب، حرام، مستحب، مكروه و مباح. در قیامت، خداوند در میان این پنج نوع عمل، بهترین ها را كه واجبات و مستحبات باشد، از مؤمنان مى پذیرد و از بدى هاى آنان، چه مكروهات و چه محرمات در مى گذرد و مباحات، مشمول ردّ و قبول نیست.(64)
كسى از وعده ى خود تخلّف مى كند كه یا هنگام وعده دادن توجّه نداشته و عجولانه قول داده و یا پس از آن، ناتوان و پشیمان شده است و استناد هیچ یك از این نقایص و اوصاف درباره خداوند عالم، قادر و توانا صحیح نیست.
60) مائده، 27.
61) آل عمران، 37.
62) كافى، ج 4، ص 165.
63) بقره، 127.
64) تفاسیر مجمع البیان و المیزان.
پیامها
1- ارزش هر عمل، به قبول شدن آن است. «أولئك الّذین نتقبّل عنهم…»
2- احسان به والدین و تشكر از خداوند، زمینه قبولى اعمال صالح انسان است. «بوالدیه احساناً… اشكر نعمتك… اولئك الّذین نتقبل عنهم»
3- در بارگاه الهى، گناهكار تائب هم مورد پذیرش قرار مى گیرد. «اولئك الذین نتقبل عنهم… و نتجاوز عن سیئاتهم»
4- احسان به والدین و شكر الهى، زمینه پذیرش نیكى ها و برخوردارى از عفو الهى است. «احساناً… اشكر نعمتك… نتجاوز عن سیئاتهم»
5 – احسان به والدین و شكر الهى، كلید بهشت است. «احسانا… اشكر نعمتك… فى اصحاب الجنة»
6- وعده هاى الهى تخلف ناپذیر است. «وعد الصدق»
7- انبیا و جانشینان آنان، همواره پیام ها و وعده هاى الهى را به گوش مردم مى رسانند. «كانوا یوعدون»