آیه
فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِن تَوَلَّيْتُمْ أَن تُفْسِدُواْ فِى الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُواْ أَرْحَامَكُمْ
ترجمه
پس (اى بیماردلانِ سست ایمان!) اگر (از جهاد) روى گردانید، جز این از شما انتظار نمى رود كه در زمین فساد كنید و پیوندهاى خویشاوندى را قطع كنید.
نکته‌ها
مفسّران، «تَولّیتم» را دو گونه معنا كرده اند:
الف) اعراض و پشت كردن به جبهه و سرگرم شدن به خلافكارى و قطع صله رحم.
ب) ولایت بر مردم را به دست گرفتن و سپس قلع و قمع دیگران.
امّا معناى دوم با سیاق آیات سازگار نیست.(62)
آیه خطاب به افراد سست ایمان كه به خاطر حفظ جان از شركت در جهاد اعراض مى كنند، مى فرماید: گمان نكنید كه با ترك جهاد محفوظ مى مانید، زیرا با فرار خود از جنگ، زمینه گسترش فساد و قتل را فراهم مى سازید كه دامان شما را نیز مى گیرد و همچون دوران جاهلیّت، حتّى كشتن فرزند را براى شما مباح مى سازد.
62) تفسیر المیزان.
پیام‌ها
1- اعراض از دین و دستورات قرآن، زمینه ساز فساد و تباهى است. «اِن تولّیتم… تفسدوا فى الارض و…»
2- ترك صله رحم و روابط خویشاوندى، گناهى است در ردیف فساد در زمین. «تفسدوا فى الارض و تقطّعوا ارحامكم»
3- اگر فساد گسترش یابد، انسان حتّى به بستگان خود نیز رحم نمى كند. «تفسدوا فى الارض و تقطّعوا ارحامكم»
4- فراریان از جنگ، فسادگران و قاطعان رحم، مورد نفرین خداوند هستند. «تولّیتم… تفسدوا… تقطّعوا… اولئك الّذین لعنهم اللّه»
5 – محرومیّت از رحمت الهى، نتیجه عملكرد خود ماست. «تفسدوا… تقطّعوا… لعنهم اللّه»
6- بهره نگرفتن از امكانات، همانند محرومیّت از آنها است. (گوش دارد ولى حقّ شنو نیست، چشم دارد ولى حقیقت بین نیست) «لعنهم اللّه فاصمّهم…»
7- بزرگ ترین محرومیّت معنوى، محرومیّت از شناخت حقیقت است. «لعنهم اللّه فاصمّهم و اعمى ابصارهم»
8 – استفاده نامشروع و نامتعارف و غیر مفید از استعدادهاى خدادادى، نشانه ى دور شدن از رحمت الهى است. «لعنهم اللّه فاصمّهم و اعمى ابصارهم»
