آیه
أَلْقِيَا فِى جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ
ترجمه
(خداوند به دو فرشته سائق و شهید خطاب مى كند:) هر كفرپیشه لجوج را به دوزخ افكنید.
نکته‌ها
در قیامت، مراحل طبیعى یك دادگاه طى مى شود تا حكم صادر شود: ابتدا حضور شاهد «سائق و شهید»، پس از آن، محاكمه و تفهیم جرم، «كنت فى غفلة» و سپس صدور حكم. «القیا فى جهنّم»
«عتید» اشاره به نظم و ضبط دقیق فرشتگان دارد و «عنید» به معناى لجوج و عنود است، «مَنّاع» از «منع» به معناى بخیل، شدت بخل و منع را بیان مى كند و «مُریب» به كسى گویند كه دیگران را به شك مى اندازد، آن هم شكى همراه با بدبینى.
واژه «كَفّار» بیانگر اوج و عمق كفر در وجود یك انسان است كه طبیعتاً از عناد و لجاجتى سخت حكایت دارد. كفرى كه او را از هر چیزى باز مى دارد، به ستم و تجاوز مى كشاند و در دیگران نیز نسبت به حقّانیّت راه خدا تردید ایجاد مى كند. طبیعى است كه پایان كار چنین فردى، دوزخ و عذاب سخت است.
مردم در برابر كار خیر، چند گروه هستند:
گروهى كارشان خیر است و در كار خیر سبقت مى گیرند. «فاستبقوا الخیرات»(21)
گروهى سرچشمه خیر هستند و دیگران را به آن دعوت مى كنند. «یدعون الى الخیر»(22)
امّا گروهى به شدت مانع خیر هستند. «منّاع للخیر»
میان جرم انسان و كیفر الهى، تناسب وجود دارد. كسى كه مرتكب كفر و عناد و منع خیر و تجاوز، شبهه افكنى و شرك شود، باید عذابش شدید باشد. «فى العذاب الشدید»
امام باقر و امام صادق علیهما السلام فرمودند: مراد از «قرینه» فرشته اى است كه شاهد بر اوست.(23)
دو فرشته ى مأمور پرتاب مجرمان به جهنّم، یا رقیب و عتید هستند و یا سائق و شهید.
21) بقره، 148.
22) آل عمران، 104.
23) تفسیر نمونه.
پیام‌ها
1- هر یك از انسان ها در قیامت حاضر شده و همچون دادگاه دنیوى، همراه با فرشته اى مراقب است كه او را تحت نظر دارد. «و جاءت كل نفس معها سائق»
2- در قیامت، نه توان فرار و نه توان انكار است. «معها سائق و شهید»
3- وظیفه و مسئولیّت هر فرشته اى، معیّن است. «سائق و شهید»
4- غفلت انسان، عمیق و فراگیر است. «فى غفلةٍ» (تنوین نشانه اهمیّت و(سیاق) «فى» نشانه احاطه و فراگیر بودن آن است)
5 – دنیا و جلوه هاى آن، به روى انسان پرده غفلت مى اندازد. «غفلة… غطاءك»
6- انسان با اعمال خویش، براى خود پرده هاى غفلت بوجود مى آورد. «غطاءك»
7- دنیا، دار غفلت و آخرت، سراى هوشیارى است. «كنت فى غفلة… فبصرك الیوم حدید»
8 – پرده هایى كه انسان با رفتار خود براى خویش به وجود مى آورد، حجاب حق بینى او مى شود و روزى كه پرده ها كنار رود، دید او واقعى مى شود. «غطاءك… فبصرك الیوم حدید»
9- انسان غافل، در دنیا سطحى نگر است و دید عمیق ندارد ولى روز قیامت چشمش باز و تیزبین مى شود. «فى غفلة… الیوم حدید»
10- فرمانِ انداختن به دوزخ، بیانگر حقارت و ذلت دوزخیان است. «القیا»
11- ملاك در قیامت، عملكرد انسان است، از هر جنس و نژاد و قبیله اى كه باشد.
«كلّ كَفّار»
12- آنچه سبب دوزخى شدن است، كفر و انكار لجوجانه است نه جاهلانه.
«كَفّار عنید»
13- كفر و شرك، سرچشمه ارتكاب مفاسد است. «كفّار… منّاع للخیر معتد مریب الّذى جعل مع اللّه»
14- احكام دادگاه الهى به قدرى محكم و حكیمانه است كه تجدید نظر ندارد. «القیا فى جهنّم كلّ كفّار عنید… فالقیاه فى العذاب الشدید»
15- دوزخ، داراى دركات و طبقات مختلفى از عذاب است. «القیا فى جهنّم… فالقیاه فى العذاب الشدید»
