آیه
وَالسَّمَآءِ ذَاتِ الْحُبُكِ
ترجمه
سوگند به آسمانِ داراى راه ها (و زیبایى ها)ى بسیار.
نکته‌ها
«حُبُك» جمع «حبیكه» و «حباك» به سه معناى راه، زینت و اعتدال آمده است كه براى هر یك از معانى آن براى توصیف آسمان در قرآن شاهدى وجود دارد:
«لقد خلقنا فوقكم سَبع طرائق»(7) ما بالاى سر شما هفت راه آفریدیم.
«زیّنّا السماء الدنیا بزینة الكواكب»(8) ما آسمان دنیا را با ستارگان، زینت دادیم.
«والسّماء رفعها و وضع المیزان»(9) آسمان را برافراشت و توازن برقرار كرد.
«یؤفك» از «اِفك» به معناى منصرف ساختن و به انحراف كشاندن است. لذا به دروغ كه انحراف از حقیقت و مایه ى انحراف است، افك گویند.
«خرّاص» از «خَرص»، به سخنى گفته مى شود كه پایه علمى ندارد و بر اساس گمان، تخمین و حدس است. «غمرة» به آب فراوانى گفته مى شود كه عمق آن پیدا نباشد و مراد از آن در اینجا جهالت و نادانى عمیقى است كه انسان را فراگیرد.
عدّه اى كارشان شایعه سازى بر اساس حدس، پندار، القاى بافته هاى خود به دیگران و ایجاد تردید در آنهاست. معمولاً شایعه را دشمن سفارش مى دهد، منافقان تولید مى كنند و افراد ساده لوح مى پذیرند.
امام باقرعلیه السلام در باره «یؤفك عنه مَن افك» فرمودند: كسى كه از ولایت اهل بیت پیامبرعلیهم السلام منحرف و سرپیچى كند، از بهشت بازخواهد ماند.(10)
7) مؤمنون، 17.
8) صافّات، 6.
9) الرحمن، 7.
10) كافى، ج 1، ص 422.
پیام‌ها
1- كسى كه اهل منطق نباشد، ثباتى نداشته و هر لحظه حرفى مى زند. لذا راه مستقیم یكى است، ولى بیراهه زیاد. عقیده حقّ یكى است، ولى ناحق زیاد. «انّكم لفى قول مختلف»
2- مخالفان، درباره پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله سخنان مختلفى مى گفتند، از قبیل: شاعر، كاذب، شاگرد دیگران، جادوگر، جادو شده، مجنون، كمك گیرنده از دیگران، بازگو كننده افكار و افسانه هاى پیشینیان و امثال آن. «انّكم لفى قول مختلف»
3- هر انحراف، لغزش و گناهى، زمینه ساز انحرافات، لغزش ها و گناهان دیگرى است. «یؤفك عنه من افك»
4- سخن گفتن بى دلیل و بى اساس و تكیه بر حدس و گمان، زمینه ى دریافت لعنت الهى است. «قتل الخراصون»
5 – نفرین و شعار مرده باد…، شعارى قرآنى است. «قتل الخرّاصون»
6- جامعه اسلامى باید با قاطعیّت، افراد نااهل را طرد نماید. «قتل الخرّاصون»
7- حدس و گمان و اشتباه، گاهى براى افراد پیدا مى شود، لیكن خطر آنجاست كه كار انسان، حدس زدن و عمر انسان در خطا و غفلت غرق باشد. «الخرّاصون… فى غمرة ساهون…» (تكیه گاه انسان باید علم و دانش باشد، نه حدس و گمان)
8 – كسى كه در غفلت و اشتباه غرق شده و در دنیاى حدس و خیال زندگى مى كند، ارزش حیات و زندگى ندارد. «قتل الخرّاصون الّذین هم فى غمرة ساهون»
