آیه
الَّذِى جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ فَأَلْقِيَاهُ فِى الْعَذَابِ الشَّدِيدِ
ترجمه
آنكه با خداوند یكتا، معبود دیگرى قرارداد، پس او را در عذاب سخت بیفكنید.
نکته‌ها
در قیامت، مراحل طبیعى یك دادگاه طى مى شود تا حكم صادر شود: ابتدا حضور شاهد «سائق و شهید»، پس از آن، محاكمه و تفهیم جرم، «كنت فى غفلة» و سپس صدور حكم. «القیا فى جهنّم»
«عتید» اشاره به نظم و ضبط دقیق فرشتگان دارد و «عنید» به معناى لجوج و عنود است، «مَنّاع» از «منع» به معناى بخیل، شدت بخل و منع را بیان مى كند و «مُریب» به كسى گویند كه دیگران را به شك مى اندازد، آن هم شكى همراه با بدبینى.
واژه «كَفّار» بیانگر اوج و عمق كفر در وجود یك انسان است كه طبیعتاً از عناد و لجاجتى سخت حكایت دارد. كفرى كه او را از هر چیزى باز مى دارد، به ستم و تجاوز مى كشاند و در دیگران نیز نسبت به حقّانیّت راه خدا تردید ایجاد مى كند. طبیعى است كه پایان كار چنین فردى، دوزخ و عذاب سخت است.
مردم در برابر كار خیر، چند گروه هستند:
گروهى كارشان خیر است و در كار خیر سبقت مى گیرند. «فاستبقوا الخیرات»(21)
گروهى سرچشمه خیر هستند و دیگران را به آن دعوت مى كنند. «یدعون الى الخیر»(22)
امّا گروهى به شدت مانع خیر هستند. «منّاع للخیر»
میان جرم انسان و كیفر الهى، تناسب وجود دارد. كسى كه مرتكب كفر و عناد و منع خیر و تجاوز، شبهه افكنى و شرك شود، باید عذابش شدید باشد. «فى العذاب الشدید»
امام باقر و امام صادق علیهما السلام فرمودند: مراد از «قرینه» فرشته اى است كه شاهد بر اوست.(23)
دو فرشته ى مأمور پرتاب مجرمان به جهنّم، یا رقیب و عتید هستند و یا سائق و شهید.
21) بقره، 148.
22) آل عمران، 104.
23) تفسیر نمونه.
پیام‌ها
1- هر یك از انسان ها در قیامت حاضر شده و همچون دادگاه دنیوى، همراه با فرشته اى مراقب است كه او را تحت نظر دارد. «و جاءت كل نفس معها سائق»
2- در قیامت، نه توان فرار و نه توان انكار است. «معها سائق و شهید»
3- وظیفه و مسئولیّت هر فرشته اى، معیّن است. «سائق و شهید»
4- غفلت انسان، عمیق و فراگیر است. «فى غفلةٍ» (تنوین نشانه اهمیّت و(سیاق) «فى» نشانه احاطه و فراگیر بودن آن است)
5 – دنیا و جلوه هاى آن، به روى انسان پرده غفلت مى اندازد. «غفلة… غطاءك»
6- انسان با اعمال خویش، براى خود پرده هاى غفلت بوجود مى آورد. «غطاءك»
7- دنیا، دار غفلت و آخرت، سراى هوشیارى است. «كنت فى غفلة… فبصرك الیوم حدید»
8 – پرده هایى كه انسان با رفتار خود براى خویش به وجود مى آورد، حجاب حق بینى او مى شود و روزى كه پرده ها كنار رود، دید او واقعى مى شود. «غطاءك… فبصرك الیوم حدید»
9- انسان غافل، در دنیا سطحى نگر است و دید عمیق ندارد ولى روز قیامت چشمش باز و تیزبین مى شود. «فى غفلة… الیوم حدید»
10- فرمانِ انداختن به دوزخ، بیانگر حقارت و ذلت دوزخیان است. «القیا»
11- ملاك در قیامت، عملكرد انسان است، از هر جنس و نژاد و قبیله اى كه باشد.
«كلّ كَفّار»
12- آنچه سبب دوزخى شدن است، كفر و انكار لجوجانه است نه جاهلانه.
«كَفّار عنید»
13- كفر و شرك، سرچشمه ارتكاب مفاسد است. «كفّار… منّاع للخیر معتد مریب الّذى جعل مع اللّه»
14- احكام دادگاه الهى به قدرى محكم و حكیمانه است كه تجدید نظر ندارد. «القیا فى جهنّم كلّ كفّار عنید… فالقیاه فى العذاب الشدید»
15- دوزخ، داراى دركات و طبقات مختلفى از عذاب است. «القیا فى جهنّم… فالقیاه فى العذاب الشدید»
