آیه
وَ للَّهِ ِ جُنُودُ السَّمَوَاتِ والْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزاً حَكِيماً
ترجمه
و لشكریان آسمان ها و زمین براى خداوند است و خدا شكست ناپذیر حكیم است.
نکته‌ها
«دائرة السوء» به معناى حادثه ى تلخ و فراگیر است.(11)
پس از بیان الطاف چهارگانه خداوند بر پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله و همچنین بر مؤمنان در آیات قبل، در این آیه، چند تهدید براى منافقان و مشركان بیان شده است.
در این آیه، نام منافق قبل از مشرك آمده، گویا نفاق از شرك و منافق از مشرك بدتر است.
ممكن است مراد از عذاب منافقان و مشركان، عذاب آخرت نباشد، بلكه عذاب و تنگناهاى خط نفاق و شرك باشد كه پس از صلح حدیبیّه و فتح مكّه گریبانگیر آنان مى شود.
در حدیث مى خوانیم: خداوند هیچ بنده اى را پس از توبه و استغفار، عذاب نمى كند مگر به خاطر سوء ظنّ به خدا و امیدوار نبودن به او. آنگاه امام این آیه را تلاوت فرمودند.(12)
عبارتِ «للّه جنود السّموات و الارض» یكبار براى لطف به مؤمنان در آیه 4 آمد و یكبار نیز در این آیه براى قهر و عذاب آمده است.
امّا آنجا كه خداوند لشكریانى براى خیر رسانى به مؤمنان مى فرستد، خود را با كلمه «علیما حكیما» توصیف فرموده، ولى آنجا كه لشكریان را براى قهر و عذاب مى فرستد، خود را با «عزیزاً حكیما» ستوده است، و این به خاطر آن است كه به مؤمنان بگوید: تمام كارهاى شما را مى دانم و به مخالفان بگوید: سر و كار شما با قدرتى شكست ناپذیر است. ولى در هر دو حال، كار ما حكیمانه است نه از روى انتقام و كینه و عقده و امثال آن.
11) مفردات راغب.
12) بحار، ج 67، ص 399.
پیام‌ها
1- تشویق خوبان و تهدید منحرفان، در كنار هم لازم است. «لیدخل المؤمنین… و یعذّب المنافقین…»
2- ممكن است حادثه اى براى عدّه اى مفید و براى دیگران عذاب باشد. فتح مبین براى مؤمنان لطف الهى و براى دیگران عذاب بود. «لیغفر… لیدخل… یعذب»
3- زنان، در كسب فضایل یا رذایل، مانند مردانند. «المؤمنین و المؤمنات… المنافقین و المنافقات و المشركین و المشركات»
4- سوء ظنّ به خدا، كار منافقان و مشركان است وگرنه مؤمنان، امید و عشق و توكّل به خدا دارند. «الظانین باللّه ظنّ السوء»
5 – منافقان و مشركان، در شیطنت و انحراف، همفكر و همراه یكدیگرند. «الظانین باللّه ظنّ السّوء»
6- مؤمن به خاطر ایمانش، در سكینه و آرامش است، ولى مشرك و منافق به دلیل انحراف و سوء ظنّ به خدا، گرفتار اضطراب و ناآرامى هستند. «دائرة السوء»
7- منافق و مشرك، در دنیا و آخرت از رحمت الهى به دور هستند. «غضب اللّه علیهم و لعنهم و اعدّ لهم جهنّم و ساءت مصیراً»
8 – خداوند، كار خود را از طریق اسباب و علل انجام مى دهد. «للّه جنود…»
9- خداوند هم براى لطف به مؤمنان لشكریان فراوان دارد و هم براى نزول قهر بر غضب شدگان. «للّه جنود…»
10- مانور قدرت الهى، براى ایجاد تقوا و عشق، كارساز است. «للّه جنود السموات و الارض»
